Muzeum Piśmiennictwa i Drukarstwa w podtoruńskim Grębocinie wzbogaciło się o rzadką prasę drukarską. Na maszynie tego samego typu Józef Piłsudski drukował "Robotnika".
„W pięknej porze roku, kiedy otoczony zieleńcami Toruń roztacza swe wdzięki miasta-ogrodu, toruńczycy w dni świąteczne dążą z dusznego śródmieścia na peryferje miasta, by odetchnąć balsamicznem powiewem ogrodów i lasów miejskich. Ulubionym celem takich przechadzek są Bielany. (...) W pobliżu klasztoru, przy ul. Świętego Józefa na Chełmińskiem, wznosi się pośród zagajników niewysokie wzgórze, uwieńczone wzniosłemi drzewami i zaroślami. Miejsce to idylliczne wiosną kiedy jasna zieleń lśni w słońcu, a rozliczne ptaki świergocą wesoło w konarach drzew. Dziś to prawdziwa sielanka, a kiedyś, dawnemi laty, widownia straszliwych dramatów, które tu się rozegrały dla wielu istnień ludzkich, co w szaleńczym obłędzie zapomniały się nie pomnąc, że winę tylko kara zmazać może”.
Opis bardzo ładny i trudno się dziwić, wszak wyszedł spod palców Mariana Sydowa. Pojawił się w wydanej w 1933 roku książce „Toruń. Najciekawsze osobliwości z dawnych i nowszych czasów”. Jest tam nawet zdjęcie zwanych również Galgusem Wiesiołków. Przed wojną wzniesienie było jeszcze widoczne, jednak trzeba było użyć wyobraźni, aby niepozorną wydmę zamienić w szubieniczną górę.
Wyobraźnia zawsze się przydaje, jednak dobrze jest dać jej jakieś podstawy. W tym przypadku (i w wielu innych) warto udać się do Archiwum Państwowego przy placu Rapackiego 4, gdzie w sobotę zostanie otwarta wystawa o Chełmińskim Przedmieściu. Wśród bardzo ciekawych dokumentów są tam m.in. takie, na których widać, jak góra wisielców była "urządzona".
Czym mogło się pochwalić Chełmińskie Przedmieście w średniowieczu?
Rozpoczęliśmy od wiesiołków, ale przecież Chełmińskie było przez lata najbogatszym przedmieściem Torunia. Góra straceń nie mogła rzucić cienia na mury kościołów, szpitali, brukowane ulice, jednym słowem luksusy, jakich wiele polskich miasteczek nie widziało aż do XX stulecia. Jakie jeszcze skarby postanowili zademonstrować archiwiści?
- Przede wszystkim najstarsze wykazy mieszkańców pochodzące z początku XIV wieku - mówi dr Mateusz Superczyński, kurator archiwalnej wystawy. - Poza tym liczne dokumenty ukazujące kościół św. Jerzego, z którym praktycznie można wiązać początki tego przedmieścia. W dalszej kolejności księgi ławnicze. Na ich podstawie można w zasadzie możemy zrekonstruować całą socjotopografię, gdzie kto mieszkał. Ona jednak pokazuje przedmieście w najlepszych czasach, czyli przed wojnami szwedzkimi.
Zwiedzającym polecamy pochodzącą z początku XVII stulecia księgę chrztów, małżeństw i zgonów luterańskiej parafii św. Jerzego. Pięknie spisaną po polsku. Bardzo interesujący jest także, również XVII-wieczny plan wodociągów. To właśnie na nim widać m.in. miejsce straceń.
Jak się zmieniało Chełmińskie Przedmieście?
Plany, mapy, rysunki, zdjęcia i inne dokumenty, na które warto zwrócić uwagę, moglibyśmy wymieniać dalej, ale przecież nie chodzi o to, aby opisać wszystko, co się na wystawie znalazło. Nie będziemy pozbawiali Państwa radości odkrywania. A jest co odkrywać, bo dzieje przedmieścia są bogate i bardzo różnorodne. Można powiedzieć, że Chełmionka to taki feniks odradzający się z popiołów. Przedmieście średniowieczne przestało istnieć przy okazji rozbudowy fortyfikacji. W XVIII stuleciu na przedpolu bastionów stały otoczone ogrodami rezydencje toruńskiego patrycjatu. W drugiej połowie XIX wieku zaczęło powstawać przedmieście, które zostało unicestwione dopiero niedawno.
Od kiedy do kiedy będzie można zwiedzać wystawę o Chełmińskim Przedmieściu?
Wystawa "Trędowaci, wiesiołki i balony", zostanie otwarta w sobotę 9 września o godz. 11. Tajemnice Chełmińskiego Przedmieścia będzie można odkrywać do końca października w godzinach pracy Archiwum Państwowego. Wstęp wolny.
- Wystawie będą towarzyszyły lekcje archiwalne, podczas których uczniowie szkół toruńskich poznają historię tej małej ojczyzny - dodaje dr Superczyński.
Polecamy nasze grupy i strony na Facebooku:
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
