Uczniowie I LO w Toruniu przywracają twarze bohaterom - poległym uczniom i nauczycielom swojej szkoły

Obejrzyj: Tajemnice Twierdzy Toruń i innych miejsc w mieście

W dzienniku Karol Bugiel musiał mieć jeden z pierwszych numerów. Jeżeli nauczyciel zaczynał odpytywanie od początku listy, pewnie szedł na pierwszy ogień. W KL Auschwitz miał numer 5609. Można powiedzieć, że również znalazł się na początku bardzo długiej listy więźniów. Do niemieckiego obozu koncentracyjnego trafił 8 października 1940 roku, miesiąc z kawałkiem przed swoimi 20. urodzinami. Zginął w 1941 roku.

Kazimierz Gede zdał maturę w 1929 roku. Jego ojciec, Otto, trzy lata wcześniej otworzył w Toruniu przy Rynku Staromiejskim skład bławatów. Po maturze Kazimierz wyjechał do Warszawy, gdzie studiował na Akademii Sztuk Pięknych. W 1936 roku wyjechał do Hiszpanii. Walczył w szeregach 15 Brygady Międzynarodowej, zginął w sierpniu 1937 roku broniąc Madrytu.

Waldemar Szwiec urodził się w Chicago. Jego ojciec przybył do Torunia jako żołnierz Błękitnej Armii. Później był szefem toruńskiego oddziału Związku Hallerczyków, a także m.in. właścicielem kina przy ulicy Prostej. Szwiecowie mieszkali najpierw w willi przy Rybakach 59, tam zresztą gościli generała Hallera, gdy ten przyjechał w 1928 roku zwiedzić Pomorską Wystawę Ogrodniczo-Przemysłową. Później przekazali willę michalitom, sami zaś przeprowadzili się na Mostową. Stąd Waldemar Szwiec ruszył na wojnę. Po wrześniowej tragedii przedostał się na zachód, skąd wrócił jako cichociemny. Walczył w Górach Świętokrzyskich, gdzie w m.in. w 1943 roku, w rocznicę napaści Niemiec na Polskę, na czele oddziału liczącego niespełna stu żołnierzy uderzył na miasto Końskie i zmusił do ucieczki dwutysięczny niemiecki garnizon. Zginął sześć tygodni później. Jego wyczyny są akurat dobrze znane, jednak legenda ma zamazane rysy twarzy. Zdjęć Waldemara Szwieca w publicznej przestrzeni jest niewiele.

To tylko trzy nazwiska absolwentów szkoły z Zaułku Prosowego, którzy zginęli podczas wojny. Zabitych uczniów i nauczycieli słynnego toruńskiego gimnazjum upamiętnia tablica, która znajduje się w szkolnej auli. Wielka, ciemna, pokryta drobnymi literami. Nie rzuca się w oczy, poza tym w gąszczu umieszczonych na niej nazwisk trudno się poruszać, brakuje też szerszych informacji na temat osób tam umieszczonych, o zdjęciach nie wspominając.

To się jednak niebawem zmieni, dzięki pracy grupy uczniów "Jedynki", a zarazem wolontariuszy działającego w szkole Muzeum Historyczno-Wojskowego. Muzeum wzbogaciło się o bezcenne archiwum profesora Zbigniewa Zdrójkowskiego, absolwenta "Kopernika" i kronikarza szkoły. Dokumenty, w tym mnóstwo fotografii, przekazał jego zięć, Jan Rosochowicz. Uczniowie I LO opracowują te materiały, przywracając twarze bohaterom - tak zresztą nazywa się akcja, w której zapaleńcy biorą udział od lutego. Trzeba przyznać, że czasu nie marnują.

- Nasz Szwiec? Oczywiście, że tu jest - Martyna Mańkowska stoi nad stołem pełnym fotografii, bezbłędnie wskazując fotografie i recytując niezwykłe historie związane z uwiecznionymi na nich bohaterami. Po tym historycznym królestwie oprowadza nas wspólnie z Julią Ratajczak oraz Kacprem Kotłowskim, z którymi nad przywracaniem twarzy bohaterom pracuje również Julia Dardzińska.

- Niesamowite, jak bardzo ich to wciągnęło - cieszy się Piotr Olecki, opiekun Muzeum Historyczno-Wojskowego. - Stali się już prawdziwymi ekspertami.

Efektem tej benedyktyńskiej roboty ma być druga tablica. Na niej mają się znaleźć nazwiska uczniów i nauczycieli "Jedynki", którzy stracili życie w wyniku wojny. Przy nazwiskach zostaną umieszczone specjalne kody odsyłające do internetowej bazy danych z życiorysami i zdjęciami.

Gdyby ktoś chciał się dołączyć i podzielić informacjami na temat przodka związanego z toruńskim gimnazjum, który stracił życie podczas wojny, lub w jej wyniku, proszony jest o kontakt z Muzeum Historyczno-Wojskowym - tel. 728-588-903, e-mail: [email protected].

Profesorowie i pracownicy:

1. Irena Baniewicz-Taborska
2. Czesław Halagiera
3. Józef Jakubowski
4. Zdzisław Kaczmarek
5. Mieczysław Kwiatkowski
6. Józef Regel
7. Brunon Szymański
8. Alfred Tyczewski
9. Jan Węglorz
10. Bolesław Wozniak

Absolwenci i uczniowie:

1. Jerzy Bazanowski
2. Roman Błeński
3. Kazimierz Boehlke
4. Karol Bugiel
5. Jan Bury-Burzyński
6. Józef Cerkaski
7. Stefan Czajkowski
8. Henryk Czerniewski
9. Lech Dandelski
10. Witold Danielewicz
11. Bernard Dąbrowski
12. Józef Dąbrowski
13. Romuald Dąbrowski
14. Wacław Dębicki
15. Stanisław Dębski
16. Witold Dobrowolski
17. Tadeusz Drath
18. Tadeusz Drzewica-Wasilewski
19. Zbigniew Drzewica-Wasilewski
20. Zbysław Dudek
21. Bronisław Durmowicz
22. Józef Eckhardt
23. Witold Epstein-Niewodowski
24. Władysław Falkowski
25. Paweł Filarecki
26. Marian Florer
27. Jerzy Friemann
28. Jerzy gajdus
29. Wojciech Gajdus
30. Kazimierz Gede
31. Jan Giedroyc
32. Władysław Gluchowski
33. Edmund Górecki
34. Stanisław Grzanka
35. Tadeusz Grzęda
36. Tadeusz hagenbarth
37. Zygmunt hamerski
38. Maciej hulewicz
39. Edmund iwicki
40. Stefan iwicki
41. Andrzej Jacobson
42. Zbigniew Jacobson
43. Jan Januszkiewicz
44. Bernard Jaruszewski
45. Henryk Jaruszewski
46. Alfons Jettka
47. Stanisław Junk
48. Kazimierz Kalinowski
49. Władysław Kiewlicz
50. Leon Kokoszynski
51. Edmund Konieczny
52. Antoni Konkolewski
53. Franciszek Kopycinski
54. Adam Kostrzewski
55. Benedykt Kowalski
56. Franciszek Kowalski
57. Heliodor Krużycki
58. Stefan Kubicki
59. Kazimierz Kujawski
60. Zdzisław Kumorowicz
61. Kazimierz Kuziemkowski
62. Zenon Lewandowski
63. Jerzy Lekszycki
64. Karol Lewszecki
65. Zbigniew Łukomski
66. Stefan Machnikowski
67. Jerzy Majewski
68. Władysław Malisz
69. Bogdan Makowski
70. Stefan Maksymowicz-raczynski
71. Eugeniusz Matusiak
72. Teofil Milkamanowicz
73. Józef Mrozowicki
74. Janusz Nalazek
75. Alfred Narzynski
76. Henryk Narzynski
77. Jerzy Nikitin-Kossakowski
78. Kazimierz Nocun
79. Brunon Olkiewicz
80. Mieczysław Olszewski
81. Lech Ossowski
82. Tadeusz Pankiewicz
83. Mieczysław Pardyka
84. Jerzy Paszkiewicz
85. Jan Paulus
86. Paweł Piątkowski
87. Jerzy Piechocki
88. Witold Pietraszewski
89. Aleksander Pincel
90. Daniel Pławski
91. Tadeusz Podgórski
92. Alfons Popławski
93. Eugeniusz Przysiecki
94. Leon Puppel
95. Feliks Radziński
96. Wojciech Radziński
97. Józef Ramlau
98. Tadeusz Robakowski
99. Roman rogowski
100. Gwidon rolewski
101. Henryk Rosochowicz
102. Leonard Rutkowski
103. Władysław Sapkowski
104. Witold Siuda
105. Władysław Skalmowski
106. Feliks Sobieralski
107. Henryk Spychalski
108. Antoni Staniszewski
109. Kazimierz Strzemecki
110. Eugeniusz Szatkowski
111. Stefan Szczepanowski
112. Jan Szrajber
113. Edward Szwalbe
114. Jacek Szwemin
115. Waldemar Szwiec
116. Jan Śliwiński
117. Edmund Slot
118. Adam Śmieszny
119. Stanisław Święcicki
120. Bolesław Swigoń
121. Franciszek Świtalski
122. Mieczysław Trzoska
123. Jan Urbański
124. Józef Urbański
125. Ziemowit Ulatowski
126. Paweł Vetter
127. Józef Wątroba
128. Czesław Wiencek
129. Henryk Wiencek
130. Marian Wilczak
131. Jan Wiśniewski
132. Zygmunt Wiśniewski
133. Tadeusz Woźniak
134. Egon Zawadzki
135. Andrzej Zdrójkowski
136. Konstanty Zeleniewski
137. Edward Franciszek Zieliński
138. Edward Leon Zieliński
139. Leon Żmuda-Trzebiatowski
140. Rafał Bracki
141. Franciszek Jurkowski
142. Roman Krause
143. Henryk Szuman