Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Rozmowa z prof. Andrzejem Nowakiem, gastroenterologiem

[email protected]
KRYSTYNA BOCHENEK: Jaką mają długość jelito cienkie oraz jelito grube? Prof. ANDRZEJ NOWAK: Jelito cienkie ma aż trzy metry długości, zaczyna się dwunastnicą, a następnie przechodzi w jelito czcze i kręte.

KRYSTYNA BOCHENEK: Jaką mają długość jelito cienkie oraz jelito grube?
Prof. ANDRZEJ NOWAK: Jelito cienkie ma aż trzy metry długości, zaczyna się dwunastnicą, a następnie przechodzi w jelito czcze i kręte. Jelito grube z kolei ma około 1 – 1,20 m długości. W nim wyróżniamy odbytnicę, esicę, zstępnicę, poprzecznicę, wstępnicę i kątnicę. Esica i zstępnica są zlokalizowane w lewej części jamy brzusznej. Wiele osób mówi, że boli je trzustka, gdy tymczasem one odczuwają bóle jelit pochodzące z lewej części jelita.
Jelito cienkie jest mocno poskręcane, w nim odbywają się procesy trawienia i wchłaniania. Powierzchnia trawienia jelita cienkiego wynosi od 200 do 400 mkw, jest więc bardzo duża. Powierzchnia ta musi być taka duża, aby pokarm był w odpowiedni sposób wchłaniany i trawiony. Jelita są bogato ukrwione. Jelito cienkie na powierzchni ma mikrokosmki jelitowe, które sprawiają, że powierzchnia jelit wzrasta do takich rozmiarów. Pokarm, który dostaje się do przewodu pokarmowego jest – przy pomocy złożonych mechanizmów trawiennych uruchamianych przez żołądek, trzustkę, drogi żółciowe i jelito – trawiony, a następnie wchłaniany.
KB: Czy jelita są nam niezbędne do życia czy zdrowia? Niektóre osoby mają przecież usunięte odcinki jelit.
AN: Jelito cienkie jest bardzo potrzebne. Gdy pacjent ma usuniętą jego część zmniejsza się wówczas jego powierzchnia trawienna i zdolność do wchłaniania pokarmu. Ocenia się, że około 100 cm pozostawionego jelita cienkiego jest niezbędna do życia człowieka. Przy usunięciu większego odcinka jelita pojawiają się biegunki, chory gwałtownie chudnie. Bez jelita cienkiego człowiek nie mógłby żyć.
Tymczasem jelito grube można w całości usunąć.
KB: Jaka jest różnica między rolami, które pełnią jelito grube oraz cienkie?
AN: Jelito cienkie – choć niewiele osób o tym wie – jest ważniejsze niż grube. Jest to największy narząd limfatyczny ustroju, a kosmki jelitowe odnawiają się co 5 dni.
Na szczęście więcej chorób jest usadowionych w jelicie grubym.
KB: Jak się diagnozuje choroby jelita grubego?
AN: Można to zrobić m.in. przy użyciu retroskopu, czyli urządzenia w kształcie rury z lampką na końcu, który daje wgląd maksymalnie do 20-30 cm w głąb końcowego odcinka jelita grubego. Wszelkie zmiany na śluzówce jelita grubego są bardzo dobrze widoczne. Prawidłowa błona śluzowa jelita jest różowa i pokryta siateczką naczyń drobnych krwionośnych.
Obecnie najczęściej stosowanym narzędziem diagnostycznym dla badania tego obszaru przewodu pokarmowego są kolonoskopy giętkie. Za pomocą tego urządzenia można również oglądać końcowy odcinek jelita cienkiego. Obraz przenoszony jest drogą elektroniczną i pojawia się na monitorze, który obserwuje lekarz.
W zależności od zasięgu oglądanego jelita odróżnia się tzw. sigmoidoskopię, tj. wziernikowanie końcowego odcinka jelita grubego, aż do zstępnicy oraz kolonoskopię całkowitą, która obejmuje obejrzenie całego jelita grubego aż do kątnicy.
Obecnie dla zniesienia nieprzyjemnych odczuć, jakie towarzyszą kolonoskopii zabieg ten wykonuje się w anestezjii. Bardzo pomocne jest również badanie histologiczne zmian śluzówkowych obserwowanych w czasie kolonoskopii. Przy pomocy kleszczyków biopsyjnych przeprowadzonych przez kanał instrumentu pobieramy wycinki z miejsc podejrzanych o zmiany chorobowe.
Ważne miejsce w diagnostyce chorób jelit odgrywają badania radiologiczne. Są nimi: wlew kontrastowy jelita grubego dla diagnostyki chorób jelita grubego oraz enteroklyza dla diagnostyki chorób jelita cienkiego. Lekarze mają do dyspozycji także takie nowoczesne metody radiologiczne, jak: tomografia komputerowa i technika przy użyciu rezonansu magnetycznego.
Postęp w technikach obrazowania jelit przy pomocy endoskopii jest ogromny. Obecnie wykorzystuje się np. endoskopię z powiększeniem obrazu, gdzie powiększony obraz endoskopowy przypomina badanie histopatologiczne. Dla diagnostyki jelita cienkiego, zwłaszcza krwawień stosuje się obecnie tzw. endoskopię kapsułkową. Chory łyka kapsułkę, która wędruje przez cały przewód pokarmowy robiąc mnóstwo zdjęć, które przekazywane są następnie i obrabiane przez komputer.
KB: Kiedy lekarz powinien zlecić badanie? Jakie pacjent musi mieć objawy?
AN: Objawami niepokojącymi są zawsze: biegunka, krew w stolcu, nagłe zaparcia, wymioty, bardzo silne bóle w jamie brzusznej, które nasilają się w nocy i na które nie ma wpływu oddanie stolca.
Alarmowym sygnałem jest zawsze krew w stolcu i tego objawu nie należy absolutnie bagatelizować. Nie wolno również „zrzucać” tego sygnału na hemoroidy, czyli żylaki odbytu, które ma aż około 70 proc. społeczeństwa. Wówczas należy wykluczyć inne przyczyny krwawienia. Złym sygnałem jest również spadek wagi ciała, gorączka, anemia.
Generalnie rzecz biorąc krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego objawia się czarnym smolistym stolcem. Natomiast przy krwawieniach z dolnego odcinka przewodu pokarmowego krew jest zwykle czerwona. Może się jednak zdarzyć, że krwawienia z jelita cienkiego, a czasem nawet i z kątnicy objawiają się ciemnym stolcem. Bardzo ważne jest w tym wypadku badanie chemiczne stolca na obecność krwi.
Badanie kału na krew utajoną jest również bardzo ważnym badaniem profilaktycznym. Zasadniczo każdy pacjent po 40. roku życia powinien mieć takie badanie wykonane przy okazji wizyty lekarskiej. Przy obecnych nowoczesnych testach diagnostycznych nie trzeba przed tym badaniem stosować specjalnej diety.
KB: Co to jest wrzodziejące zapalenie jelita grubego?
AN: Jest to choroba, która dotyka ludzi w różnym wieku, ale cierpią na nią najczęściej ludzie młodzi.
Choroba ta zwykle zaczyna się przed 40-tką. Jej przyczyny nie są znane, przypuszcza się, że ma ona podłoże genetyczne i immunologiczne. Choroba ta w chwili obecnej jest nieuleczalna, ale dzięki leczeniu można uzyskać takie zahamowanie choroby, że chory czuje się zupełnie dobrze.
Przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego biegunki występują nawet po kilkanaście razy na dobę, a stolec zmieszany jest z krwią i kłaczkami krwi.
KB: Mówi się o tym, że choroba Leśniowskiego-Crohna jest związana z autoagresją?
Ta choroba, czyli zapalenie odcinka jelita cienkiego również występuje często u osób poniżej 30. roku życia. Związana jest z agresją układu immunologicznego na własne tkanki, a jej przyczyna także jest nieznana.
Choroba może mieć nagły początek, ale także latami nie objawiać się. Często ujawnia się biegunką, gorączką, bólami brzucha. Czasem wykrywana jest przypadkowo, jeśli chory trafia do szpitala z objawami zapalenia wyrostka robaczkowego i na stole operacyjnym okazuje się, że jest to zapalenie końcowego odcinka jelita grubego, czyli choroba Leśniowskiego-Crohna. W przypadku tej choroby w stolcu może nie pojawiać się krew.
W różnicowaniu tej choroby zawsze należy wziąć pod uwagę inne zapalne choroby jelit, w tym bakteryjne, a także zespół jelita wrażliwego. W rozpoznaniu choroby Leśniowskiego-Crohna ważne znaczenie odgrywa badanie histopatologiczne. Choroba ta także nie jest na obecnym stanie wiedzy medycznej wyleczalna, ale właściwie leczony pacjent pozbywa się objawów chorobowych i remisje mogą trwać wiele miesięcy,a nawet lat.
KB: Czy te choroby są niebezpieczne?
AN: Trzeba pamiętać, iż w chorobach tych nie można przerwać leczenia. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego zaczyna się na przykład od odbytnicy. Jeśli nie jest leczone rozprzestrzenia się w górę. Obejmuje więc odbytnicę, potem esicę i dalej atakuje całe jelito grube. Choremu trzeba podawać coraz silniejsze leki, pojawiają się też powikłania. Z powikłań należy wymienić anemię, toksyczne poszerzenie jelita grubego, a także szereg powikłań ogólnoustrojowych towarzyszących tej chorobie, jak np. zapalenie stawów. Długotrwałe wrzodziejące zapalenie jelita grubego sprzyja także rozwojowi nowotworów w tym narządzie.
Jeżeli natomiast chodzi o chorobę Leśniowskiego-Crohna, to ona daje również powikłania. Najbardziej niebezpiecznym jest zamknięcie światła jelita i powstanie niedrożności przewodu pokarmowego. Wtedy koniecznością staje się zabieg operacyjny z wycięciem zwężonego miejsca i odtworzenia drożności przewodu pokarmowego.
U chorych mogą wytworzyć się również przetoki, które najczęściej pojawiają się w okolicy odbytu, ale także mogą się ujawnić na skórze brzucha.
KB: Co to jest skręt kiszek? Potocznie bardzo często używa się takiego wyrażenia. Czy oznacza to, że jelito się skręca?
AN: Można tak powiedzieć, że jelito skręca się i dochodzi do zablokowania, zaczopowania pewnego jego odcinka. Fachowo niedrożność mechaniczna jelit powstaje wskutek wgłobienia, zawęźlenia i zadzierżgnięcia, przy którym zaciśnięte zostają naczynia krezki, na której wisi jelito.
KB: Czy nasze jelita wolą być puste, czy raczej pełne?
AN: Przejedzenie naprawdę im szkodzi, a zwłaszcza nadmiar jedzenia wieczorem. Tłuste jedzenie spowalnia perystaltykę przewodu pokarmowego, a do tego bardzo wiele osób po zjedzeniu kolacji nie idzie się przejść na spacer tylko zasiada przed telewizorem lub kładzie się od razu spać. To błąd i jelita naprawdę tego nie lubią. Ciężkostrawne jedzenie wieczorem powinny ograniczyć szczególnie osoby, które cierpią na zaparcia czy wzdęcia.
KB: Dlaczego jedne osoby mają kłopoty z zaparciami, inne zaś nie?
AN: Warto wiedzieć, że defekacja to odruch warunkowy, który powinien występować u każdej osoby. Nie ma nic gorszego niż zlikwidowanie go u siebie. Tak się dzieje np. wtedy, gdy człowiek jest w podróży, wtedy zaburzony zostaje dobowy rytm oddawania stolca. Stolec musi być oddawany minimum raz na trzy dni, ale powinien właściwie pojawiać się raz na dobę. O biegunce mówimy wtedy, gdy stolec pojawia się powyżej czterech razy na dobę.
KB: Jakie znaczenie w pracy jelit ma właściwa dieta?
AN: Ona jest bardzo ważna. Otręby wspaniale wpływają na pracę jelit, poza tym powinno się przynajmniej trzy trzy dziennie zjadać warzywa i owoce. Uważajmy, by jak najmniej jeść wysokooczyszczonych produktów, jak chleb pszenny. Zjadajmy dużo błonnika, czyli celulozy, gdyż wtedy następuje stymulacja jelit do pracy.
KB: Co to są polipy?
AN: Są to łagodne nowotwory jelita grubego. W obrazie endoskopowym wyglądają jak wybrzuszenia śluzówki do wnętrza jelita. Posiadają one główkę i szypułę. Ogromna większość nowotworów złośliwych jelita grubego rozwija się na podłożu polipów. Łagodny nowotwór jelita, jakim jest polip stopniowo wzrastając może ulec przemianie w nowotwór złośliwy. Im polip większy, tym większa możliwość jego zezłośliwienia. Dzięki temu, że w czasie kolonoskopii możemy polip z jelita grubego usunąć mamy znakomitą możliwość zapobiegania rozwojowi raka jelita grubego.
KB: Jakie okoliczności są przyczyną tego, że polip przekształca się w raka?
AN: Nie wiadomo, dlaczego tak się dzieje, podobnie jak w przypadku innych nowotworów. Odgrywa tu na pewno rolę szereg czynników, takich jak: czynniki genetyczne, środowiskowe oraz nawyki żywieniowe. Najlepszą prewencją raka jest szybkie usunięcie polipa.
KB: Co to są uchyłki jelita grubego?
AN: W pewnych miejscach jelito wybrzusza się, tworzą się wypustki, podobne do drobnych przepuklin. Przyczyną ich powstawania są również złe nawyki żywieniowe trwające przez wiele lat. Może się zdarzyć, że w do wypustek tych wchodzi grudka kałowa i w sprzyjających okolicznościach może powstać stan zapalny obejmujący ten odcinek jelita
Co ciekawe, w krajach wysokorozwiniętych aż u 20-30 proc. osób po 50. roku życia występują uchyłki jelita grubego. Dopóki nie pojawi się stan zapalny, nie dają one żadnych objawów, człowieka nic nie boli. Dopiero stan zapalny powoduje, że chory ma gorączkę, pojawia się ból i często niezbędna jest wtedy interwencja chirurgiczna.
Prawdopodobnie tak duża grupa osób po 60. roku życia cierpi na uchyłki w jelicie grubym, gdyż prowadziła nieracjonalną dietę. Charakterystyczne jest to dla krajów wysokorozwiniętych, których mieszkańcy spożywają wysokooczyszczone, ubogobłonnikowe posiłki. Dla przykładu, mieszkańcy Afryki w związku ze spożywaniem posiłków wysokobłonnikowych nie mają tego typu kłopotów z jelitem grubym.
KB: W jaki sposób można zdiagnozować uchyłki?
AN: Kolonoskopia nie jest najlepszą metodą do diagnozy uchyłków, gdyż w czasie badania uchyłek może nawet pęknąć. Dobrą metodą jest wlew kontrastowy jelita grubego. Otrzymujemy wówczas obraz, który pozwala stwierdzić, czy chory ma uchyłki.
KB: Co warto jeszcze wiedzieć o zespole jelita drażliwego?
AN: Choroby jelit dzielą się na organiczne, do których zaliczamy polipy, nowotwory, chorobę Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz na choroby czynnościowe. Do nich należy właśnie zespół jelita drażliwego. Jest to jedna z najczęstszych chorób nękających nasze społeczeństwo. Jedna osoba na pięć cierpi na takie dolegliwości.
Wyróżniamy dwie postaci kliniczne tej choroby. Pierwsza, oprócz bólów i skurczów, charakteryzuje się biegunkami. Druga postać to postać zaparciowa. Obie obniżają jakość życia.
Zespół jelita drażliwego można rozpoznać wtedy, gdy wykluczy się chorobę organiczną. Trzeba wówczas wykonać dodatkowe badania. Charakterystyczne dla tej choroby jest to, iż dolegliwości występują w ciągu dnia, a nie nocą. Po oddaniu stolca dolegliwości zaś mijają.
Bóle nocne budzące chorego ze snu są bardziej charakterystyczne dla chorób organicznych.
KB: W jaki sposób można leczyć zespół jelita drażliwego?
AN: Wiadomo, że ta dolegliwość jest związana ze stresem, trudnymi sytuacjami życiowymi. Dlatego podczas urlopów, wolnych dni od pracy, gdy człowiek jest zrelaksowany te dolegliwości same mijają. Na urlopie warto też uprawiać sport, zażywać ruchu. Ruch może być bardzo pomocny w zwalczaniu chorób jelit.
W przypadkach zaparć jedzenie otręb pszennych, jak również wypicie rano na czczo zimnego soku owocowego, przynosi korzystne efekty.
Przy zaparciach niektórzy stosują oliwę albo parafinę. To też jest dobry pomysł, choć polecałbym raczej laktulozę, czyli słodki syrop, który ściąga wodę do jelita. Dobre również w tych przypadkach jest siemię lniane. Ogólnie nie należy stosować jednak agresywnych środków przeczyszczających.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Te produkty powodują cukrzycę u Polaków

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na bielawa.naszemiasto.pl Nasze Miasto