Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Pocztówki z Torunia sprzed wieku. Tak wyglądało stare, nowe i najnowsze miasto

Marek Nienartowicz
Marek Nienartowicz
Ulica Królowej Jadwigi – Rynek Nowomiejski, wyd. Herrmann Lukowski, Wrocław, przed 1911 r.
Ulica Królowej Jadwigi – Rynek Nowomiejski, wyd. Herrmann Lukowski, Wrocław, przed 1911 r. ze zbiorów Tamary i Krzysztofa Klunderów
Dawny Toruń, z przełomu XIX i XX wieku, możemy podziwiać również na pocztówkach. Te są prezentowane w wydanej właśnie najnowszej książce Katarzyny Kluczwajd.

Książka ma tytuł „TORUŃSKIE ŚRÓDMIEŚCIE: Stare Miasto – Nowe Miasto – Wilhelmstadt. Pocztówki z kolekcji Tamary i Krzysztofa Klunderów”. Publikacja to ciąg dalszy prezentacji zbioru państwa Klunderów, rozpoczętej albumem o Bydgoskim Przedmieściu (2021) – ich osobistym „miejscu na Ziemi”. Obecnie jest to 596 pocztówek: litografii, kart barwnych i czarno-białych, są leporella (rodzaj książeczki składanej jak harmonijka), nieliczne druki z okresu II wojny światowej. W zbiorze dominują widoki śródmieścia – to 488 zabytków, a z przedmieść najpełniej reprezentowane jest Bydgoskie.

Autorka, Katarzyna Kluczwajd jest historykiem sztuki, muzealnikiem, regionalistką. Pracuje jako kustosz w Książnicy Kopernikańskiej.

Polecamy

Ze starego, nowego i najnowszego miasta

- Termin „starówka” to potoczne określenie najstarszej części każdego miasta, choć Starówka, dużą literą, to nazwa własna odbudowanego historycznego centrum Warszawy – wyjaśnia Katarzyna Kluczwajd. - Pocztówki z toruńskiej „starówki”, czyli zespołu staromiejskiego (Stare Miasto, Nowe Miasto, zamek krzyżacki) stanowią trzon kolekcji Tamary i Krzysztofa Klunderów. Ważną jej częścią są też karty z „najnowszego miasta” – Wilhelmstadt, utworzonego przez Prusaków w 1884 roku jako trzeci organizm miejski. Dlaczego w książce niemiecka nazwa Wilhelmstadt oraz niemieckie nazwy ulic tamże? To ze względu na ideową wymowę i historyczny kontekst powstania dzielnicy. Opisywanie pruskich czasów Wilhelmstrasse jako ulicy Piastowskiej wprowadzałoby pewien dysonans…

Autorka wyjaśnia, że książka nie jest katalogiem, ale rodzajem pocztówkowego spaceru, pozwalającego poznawać miasto sprzed lat. To obraz Torunia widziany oczyma zaborcy i polskich torunian. Możemy na nich obejrzeć także wizerunek nowoczesnego miasta Drugiej Rzeczypospolitej, manifestację patriotycznych uczuć.

Książka stanowi więc swego rodzaju „Reise nach Thorn”, czyli „podróż do Torunia” sprzed dekad. Pocztówki ukazują nie tylko cenne, charakterystyczne miejsca i budowle, ale torunian – pozują oni do fotografii, pędzą do pracy, do znajomych, czekają na tramwaj czy dorożkę, zaglądają do sklepu, wracają z knajp. Ukazują ulice i place pełne gwaru mieszkańców i przybyszów, odgłosów i zapachów miasta.

- W opowieści o wielokulturowym Toruniu najważniejsi są torunianie – współtworzący miasto, jego architekturę, instytucje i lokale, kulturę i sztukę; współtworzący relacje – różne ze względu na opresję władzy zaborcy i okupanta oraz walkę Polaków o narodową tożsamość, dziejowe zawieruchy światowych konfliktów, które zmieniły kształt świata i życie codzienne. Toruń, który staram się poznawać w jego powszedniej codzienności, to dla mnie „miasto osobiste”, podobnie jak dla przywołanych w tomie postaci: Mariana Koplińskiego, restauratora i autora „branżowej poezji” (fragment niżej), oraz Sylwii Dullin, autorki opublikowanych wspomnień – mówi Katarzyna Kluczwajd.

Jak to w tamtym Toruniu było?

Czasem niejednemu chce się
Popić sobie też w Expresie… [Jan Grelewicz, ul. Królowej Jadwigi 9]
Gdy kto wpadnie do Kostusia, [Konstanty Koperski, Mazowiecka, ul. św. Katarzyny 6]
Nie wytropi go mamusia…
Gdy człek szczerze się rozhula,
Wdepnie czasem też do „Ula” [Pod Ulem, ul. Łazienna 28].

- Pocztówkowe zabytki mają różnych wydawców, często renomowanych, z wielu miast Niemiec i z terenów polskich. Są wśród nich także firmy, które tą działalnością trudniły się dodatkowo, jak Hoffmann’s Stärkefabriken (Fabryka Krochmalu Hoffmanna) w Salzuflen, pod koniec XIX wieku największy europejski producent skrobi. Toruńscy wydawcy to znani fotografowie, przedstawiciele firm branży papierniczej i księgarskiej, introligator, litograf, kupiec, cukiernik, a nawet… zarządca dworca Toruń Główny - dodaje Katarzyna Kluczwajd.

Zamysłem autorki jest, aby ten barwny obraz (i opis) dawnego Torunia zainspirował do poznawania dziejów własnej ulicy, dzielnicy, miasta (nie tylko Torunia), a te do budowania poczucia związku z miejscem.

Polecamy

Odpowiedzi na wiele pytań i promocyjne spotkanie

W książce „TORUŃSKIE ŚRÓDMIEŚCIE: Stare Miasto – Nowe Miasto – Wilhelmstadt. Pocztówki z kolekcji Tamary i Krzysztofa Klunderów” zawarto odpowiedzi na wiele pytań, m.in.: Gdzie i kiedy powstał pierwszy nowoczesny dom towarowy? Gdzie jest dom prusko-murowy z żelazną konstrukcja zamiast drewnianej? Gdzie pracował znany złotnik, który skupował też... złote zęby? Jaką przestrzeń torunianie nazwali Neue Passage / Nowy Pasaż? Jaką funkcję pełniła Piwnica Przestępców? Jaki przedmiot stanowił znak zakładu fryzjerskiego? Kto i kiedy planował budowę imponującej hali muzycznej przy ul. Jęczmiennej? Kto i kiedy w baszcie Koci Łeb organizował wystawy sztuki? Która budowla Ringu z pocz. XX w. miała być spłacana do... 1948 roku? Który pomnik polscy torunianie zwali „kaflowo-piecowym”?

Na poniedziałek 14 listopada zaplanowano spotkanie promujące książkę Katarzyny Kluczwajd „TORUŃSKIE ŚRÓDMIEŚCIE: Stare Miasto – Nowe Miasto – Wilhelmstadt. Pocztówki z kolekcji Tamary i Krzysztofa Klunderów”. Zapraszają na nie: wydawca: Wydawnictwo Region z Gdyni i Książnica Kopernikańska w Toruniu. Rozpocznie się o godzinie 18 w budynku Książnicy Kopernikańskiej przy ulicy Słowackiego 8. Podczas spotkania będzie okazja do nabycia książki w promocyjnej cenie.
Poznaj ciekawe grupy lokalne na Facebooku:

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Dziennik Zachodni / Wielki Piątek

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na torun.naszemiasto.pl Nasze Miasto