Kąpieliska 2011: Jakie zmiany?

Co się z tym wiąże? Legalnych kąpielisk może w regionie być mniej. Dotychczasowi właściciele kąpielisk z uwagi na koszty jakie wiążą się z zarządzaniem akwenami rezygnują z ich prowadzenia. Popularne dotychczas miejsca kąpieli staną się "dzikimi kąpieliskami" - przez nikogo nie badanymi, nie nadzorowanymi, a co za tym idzie niebezpiecznymi. Kąpiel w takim miejscu wiązać się będzie z ryzykiem i odbywać się tylko i wyłącznie na własną odpowiedzialność kapiących się.

Więcej o nowościach w funkcjonowaniu kąpielisk w wypowiedzi Jerzego Kasprzaka - Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Bydgoszczy:
- W dniu 4 marca 2010 r. ustawą o zmianie ustawy – Prawo Wodne (Dz. U. NR 44 poz. 253) została wdrożona do polskiego prawa Dyrektywa 2006/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
15 lutego 2006 r. dotycząca zarządzania jakością wody w kąpieliskach i uchylająca uprzednią dyrektywę 76/160/EWG.

Ustawa wprowadza nowe definicje: kąpieliska, organizatora i profilu wody w kąpielisku oraz zmienia kryteria oceny jakości wody i narzuca obowiązek jej kwalifikacji.
Wprowadza również system zarządzania jakością wody w kąpielisku mający na celu poprawę bezpieczeństwa zdrowotnego osób kąpiących się, w tym element przewidywania różnego rodzaju zagrożeń.

Istotnym problemem jest określenie podmiotu odpowiedzialnego za coroczne wyznaczanie kąpielisk, do czego zobowiązuje kraje członkowskie dyrektywa.
Nie ulega wątpliwości, ze powinien być to podmiot dbający o rozwój regionu, znający potrzeby mieszkańców, w tym potrzeby związane z turystyką, sportem oraz rekreacją a jednocześnie zainteresowany uregulowaniem gospodarki wodno-ściekowej mającej wpływ na jakość wód powierzchniowych.
Za powyższe działania i ich realizację odpowiedzialny jest samorząd gminy, stąd właśnie na rady gmin oraz właściwych wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast nałożone zostało to zadanie.
Powyższe organy posiadają informacje o miejscach, gdzie z kąpieli korzysta duża liczba osób oraz jak długo może trwać sezon kąpielowy.

DEFINICJE

kąpielisko – jest to wyznaczony uchwałą rady gminy, wydzielony i oznakowany fragment wód powierzchniowych, wykorzystywany przez dużą liczbę osób kąpiących się, określoną w uchwale rady gminy w sprawie wykazu kąpielisk. Kąpielisko zgodnie z art. 9. 1.19h, jest urządzeniem wodnym, dla którego wymagane jest pozwolenie wodno-prawne.
Kąpieliskiem nie jest:
• basen pływacki i uzdrowiskowy,
• zamknięty zbiornik wodny podlegający oczyszczaniu lub wykorzystywaniu w celach terapeutycznych,
• sztuczny, zamknięty zbiornik wodny, oddzielony od wód powierzchniowych i podziemnych.

Miejsce wykorzystywane do kąpieli – to wydzielony i oznakowany fragment wód powierzchniowych, nie będący kąpieliskiem i wykorzystywany do kąpieli.

Należy podkreślić, iż „miejsce wykorzystywane do kąpieli” jest pojęciem wykraczającym poza dyrektywę i nie spełnia jej wymagań. Jednak, aby zapewnić bezpieczeństwo osobom kąpiącym się przewidziano możliwość nadzoru sanitarnego nad jakością wody.
W związku z koniecznością wyznaczania podmiotu odpowiedzialnego za podejmowanie wszelkich działań organizacyjnych, w tym badania wody, informowania użytkowników o jej jakości, oznakowania kąpieliska oraz za sporządzanie profilu wody w kąpielisku, wprowadzono definicję organizatora.

Organizator – to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, która podjęła się zorganizowania kąpieliska lub miejsca wykorzystywanego do kąpieli oraz uzyskała na to zgodę właściciela wody i przyległego gruntu lub która prowadzi kąpielisko lub miejsce wykorzystywane do kąpieli. Organizatorem może być również gmina.

Profil wody w kąpielisku – to zespół danych i informacji, dotyczących cech fizycznych, geograficznych i hydrologicznych wody w kąpielisku oraz wód powierzchniowych, mających wpływ na jej jakość, wraz z identyfikacją i oceną przyczyn występowania zanieczyszczeń mogących wywierać niekorzystny wpływ na jakość wody w kąpielisku i stan zdrowia osób z niego korzystających.

Sezon kąpielowy – okres określony przez radę gminy w uchwale, obejmujący okres między
15 czerwca a 30 września.

I. OBOWIĄZKI ORGANIZATORA KĄPIELISKA

1) Organizator kąpieliska jest zobowiązany przekazać wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta wniosek o umieszczenie kąpieliska w wykazie kąpielisk – do 31 grudnia roku poprzedzającego sezon kąpieliskowy, Wniosek musi zawierać:
1. imię i nazwisko lub nazwę oraz adres organizatora,
2. nazwę i adres lub lokalizację planowanego kąpieliska,
3. długość linii brzegowej kąpieliska,
4. przewidywaną, maksymalną liczbę osób korzystających dziennie z kąpieliska,
5. termin otwarcia i zamknięcia kąpieliska,
6. opis infrastruktury kąpieliska, w tym urządzeń sanitarnych.

Ponadto do wniosku dołącza się:
1. pozwolenie wodno-prawne,
2. informacje dotyczące planowanego kąpieliska:
• aktualny profil wody,
• status kąpieliska w poprzednim sezonie kąpielowym (czynne, nieczynne),
• kąpielisko nowoutworzone,
• sposób gospodarowania odpadami,
• ocenę jakości wody i klasyfikacji wody w kąpielisku w poprzednim sezonie kąpielowym (jeżeli wniosek dotyczy istniejącego już kąpieliska),
• udogodnienia i środki podjęte w celu promowania kąpieli.

2) Organizator jest obowiązany oznakować kąpielisko przy użyciu tablicy informacyjnej widocznej, czytelnej, umieszczonej w jego bezpośrednim pobliżu, zawierającej:
1. napis „kąpielisko”,
2. numer i datę uchwały rady gminy wyznaczającej kąpielisko na dany sezon kąpielowy,
3. nazwę lub imię i nazwisko, adres i numer telefonu organizatora kąpieliska,
4. nazwę i numer telefonu kontaktowego powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej nadzorującej kąpielisko,
5. bieżącą ocenę jakości wody w kąpielisku, informację o zakazie kąpieli i innych zaleceniach,
6. ogólny opis wody w kąpielisku, sporządzony w oparciu o profil wody w kąpielisku przedstawiony
w języku nietechnicznym,
7. miejsca udostępniania informacji o kąpieliskach takich jak: ewidencja kąpielisk prowadzona przez wójta, burmistrza bądź prezydenta miasta, czy internetowy serwis kąpieliskowy prowadzony przez Państwową Inspekcję Sanitarną.

3) Organizator zobowiązany jest do wykonania badań jakości wody w ramach kontroli
wewnętrznej, która obejmuje:
a) ustalenie do dnia 15 czerwca w porozumieniu z właściwym państwowym powiatowym inspektorem sanitarnym harmonogramu pobrania próbek wody z kąpieliska w sezonie kąpielowym (harmonogram uwzględnia terminy poboru i analizy nie mniej niż czterech próbek w sezonie kąpielowym tak, aby przerwa między badaniami nie przekraczała miesiąca
b) systematyczne wizualne nadzorowanie wody w kąpielisku i wody zasilającej kąpielisko pod kątem występowania zanieczyszczeń niekorzystnie wpływających na jakość wody
i stanowiących zagrożenie zdrowia kąpiących się osób,
c) pobieranie próbek wody w kąpielisku w punktach ustalonych z właściwym państwowym powiatowym inspektorem sanitarnym,
d) pobieranie dodatkowych próbek wody w kąpielisku w terminie 7 dni po ustaniu krótkoterminowego zanieczyszczenia,
e) badanie próbek wody w laboratoriach Państwowej Inspekcji Sanitarnej lub w laboratoriach
o udokumentowanym systemie jakości prowadzonych badań wody, zatwierdzanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną,
f) badanie wody z kąpieliska w zakresie i metodami referencyjnymi zgodnymi z przepisami,
g) dokumentowanie i niezwłoczne przekazywanie wyników badań właściwemu państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu,
h) informowanie właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego o wystąpieniu zmian, które mogłyby mieć wpływ na pogorszenie jakości wody w kąpielisku, oraz o każdym zawieszeniu harmonogramu pobrania próbek w ramach kontroli wewnętrznej i jego przyczynach,
i) informowanie kąpiących się osób o jakości wody w kąpielisku i zaleceniach organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej (m.in. o zakazie kąpieli),
j) ustalenie przyczyn zanieczyszczenia wody w kąpielisku i podejmowanie działań mających na celu ochronę zdrowia ludzkiego i poprawę jakości wody.

Organizator kąpieliska może ubiegać się o dofinansowanie przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, kosztów związanych z wykonywaniem obowiązków nałożonych ustawą w okresie 10 lat od dnia wejścia w życie ustawy tj. od dnia 01.01.2011 r.:
• zwrot kosztów w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy wynosi 100% udokumentowanych kosztów,
• zwrot kosztów po upływie 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy wynosi 50% udokumentowanych kosztów.

II. PROFIL WODY W KĄPIELISKU – rozp. Ministra Środowiska w sprawie profilu wody
w kąpielisku z dnia 2 lutego 2011r. (Dz. U. nr 36, poz. 191)

W celu pełnego wdrożenia dyrektywy 2006/7/WE konieczne jest sporządzanie także tzw. profilu wody w kąpielisku. Jego częścią składową są opisy cech fizycznych, geograficznych i hydrologicznych w kąpielisku i wód powierzchniowych wokół kąpieliska, w celu określenia zanieczyszczeń, które mogłyby być źródłem zagrożeń zdrowotnych oraz identyfikacja tych zanieczyszczeń.
1. Organizator:
• sporządza profil wody – po raz pierwszy do dnia 24.03.2011 r.,
• aktualizuje profil (częstotliwość zależna od klasyfikacji jakości wody),
• przekazuje sporządzony profil właściwemu wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta oraz dyrektorowi Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej.
2. Organy administracji publicznej są obowiązane udostępnić informacje, które mogą być wykorzystywane przy sporządzaniu profilu wody w kąpielisku.

III. OBOWIĄZKI WÓJTA, BURMISTRZA, PREZYDENTA MIASTA DOTYCZĄCE KĄPIELISK

1. przyjmowanie wniosków od organizatorów kąpielisk do 31 grudnia o umieszczenie kąpieliska
w wykazie kąpielisk,
2. wzywanie do uzupełnienia wniosku (w przypadku stwierdzenia braków w ciągu 7 dni),
3. przygotowanie projektu uchwały, obejmującego wykaz planowanych kąpielisk, sporządzony po rozpatrzeniu wniosków organizatorów kąpielisk oraz kąpielisk dla których gmina będzie organizatorem,
4. podanie do publicznej wiadomości projektu uchwały, w sposób zwyczajowo przyjęty, określając miejsce, formę i termin składania uwag i propozycji zmian do tego projektu, który nie może być krótszy niż 21 dni od dnia ogłoszenia,
5. rozpatrywanie uwag i propozycji zmian zgłoszonych do projektu w terminie 14 dni od dnia upływu ich składania,
6. przekazanie najpóźniej do dnia 15 kwietnia projektu uchwały wraz wnioskami organizatorów do zaopiniowania właściwemu Dyrektorowi Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej, Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska, Państwowemu Powiatowemu Inspektorowi Sanitarnemu. Organy te w terminie 14 dni wydają opinie do przekazanego projektu,
7. Rada gminy w drodze uchwały określa corocznie do 31 maja, wykaz kąpielisk na terenie gminy.
8. wójt, burmistrz, prezydent miasta prowadzi i aktualizuje ewidencję kąpielisk (zadanie zlecone
z zakresu administracji rządowej),
9. przechowywanie dokumentacji dotyczącej ewidencji kąpielisk przez okres 5 lat od dnia dokonania danego wpisu,
10. przekazywanie właściwemu państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu (po podjęciu uchwały o wykazie kąpielisk) informacji o liczbie kąpielisk wraz podaniem przyczyn zmian w liczbie kąpielisk w porównaniu do poprzedniego sezonu kąpielowego oraz wykaz kąpielisk,
11. informowanie społeczeństwa o jakości wody w kąpieliskach (m.in. o zakazie kąpieli).

IV. ZADANIA I OBOWIĄZKI PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI SANITARNEJ W ZAKRESIE NADZORU NAD KĄPIELISKAMI

Dotychczas każde kąpielisko lub miejsce wykorzystywane do kąpieli, bez względu na fakt, czy miało właściciela lub organizatora, było objęte nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej, która mając na względzie ochronę zdrowia ludzkiego za publiczne pieniądze wykonywała w skali kraju dziesiątki tysięcy badań wody w kąpieliskach.

Nowelizacja ustawy Prawo wodne powoduje, że zmianie ulegnie sposób prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Kontrola urzędowa organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej polegać będzie na:
1. wyznaczeniu punktów pobierania próbek wody do badań z kąpieliska,
2. pobieraniu, transporcie i badaniu próbek wody z kąpieliska metodami referencyjnymi, określonymi w przepisie wykonawczym do ustawy (art. 50 ust.3) przed sezonem oraz
w przypadku zaistnienia sytuacji mogącej powodować pogorszenie jakości wody
w kąpielisku,
3. ocenie kontroli wewnętrznej prowadzonej przez organizatora kąpieliska.

Za przeprowadzenie badań próbek wody z kąpieliska będzie odpowiedzialny organizator kąpieliska, w ramach kontroli wewnętrznej.

Nadzór nad jakością wody, jej ocenę i klasyfikację prowadzą organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej na podstawie rozp. Ministra Zdrowia w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli z dnia 8 kwietnia 2011r. (Dz. U. Nr 86, poz. 478).

Wyróżniono ocenę bieżącą, po sezonie kąpielowym i czteroletnią. Na podstawie wyników badań dokonywana będzie ocena bieżąca jakości wody, która może być podstawą do wydania tymczasowego zakazu kąpieli, w przypadku złych wyników badań. Ocena dokonywana po sezonie służy do sporządzania raportów składanych Komisji Europejskiej o stanie jakości wody w krajowych kąpieliskach. Ocena czteroletnia służy do ustalenia klasyfikacji jakości wody w kąpielisku.

Zgodnie z zaleceniami dyrektywy wprowadzono klasyfikację jakości wody kąpielisku, określając ją jako: „niedostateczną”, „dostateczną”, „dobrą” i „doskonałą”. Kąpielisko może funkcjonować, jeżeli jakość wody w nim została sklasyfikowana co najmniej jako „dostateczna” (art. 163, ust. 1, pkt. 2).

Ponadto do zadań i obowiązków Państwowej Inspekcji Sanitarnej należeć będzie:
1. wydawanie opinii do projektu uchwały o wykazie kąpielisk przekazanego przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta,
2. Przedstawianie Komisji Europejskiej przed rozpoczęciem sezonu kąpielowego, informacji o liczbie kąpielisk wraz z podaniem przyczyny zmian w ich liczbie
w porównaniu do poprzedniego sezonu kąpielowego wraz z wykazem kąpielisk,
3. Sporządzanie sprawozdań, przedstawiających przyczyny ewentualnego zawieszenia stosowania harmonogramu pobierania próbek wody i przekazania ich do Głównego Inspektoratu Sanitarnego, celem przekazania wraz ze sprawozdaniem rocznym Komisji Europejskiej,
4. Wprowadzenie w razie konieczności, zakazu kąpieli w danym sezonie kąpielowym albo tymczasowego zakazu kąpieli,
5. Prowadzenie (i aktualizacja) przez Państwową Inspekcję Sanitarną internetowego serwisu kąpieliskowego zawierającego informacje dotyczące kąpielisk.

V. MIEJSCA WYKORZYSTYWANE DO KĄPIELI

Tylko kąpieliska wyznaczone uchwałą rady gminy spełniające wszystkie obowiązujące wymagania dyrektywy są pod stałym nadzorem i kąpiel w nich jest w pełni bezpieczna.
Ustawa z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie, (Dz. U. Nr 127, poz. 857) obowiązująca od 2010.10.16 w art. 39 mówi:
3. zapewnienie bezpieczeństwa osób pływających, kąpiących się w wyznaczonych do tego miejscach oraz uprawiających sporty wodne, należy do osób prawnych i osób fizycznych prowadzących nad wodą działalność w tym zakresie oraz do organów administracji rządowej i właściwie terytorialnie gmin.
Jeżeli wydzielony fragment wód powierzchniowych nie został uznany przez radę gminy w uchwale jako kąpielisko, należy go uznać jako „miejsce wykorzystywane do kąpieli”.
Ustawa zmienia koncepcję sprawowania nadzoru nad jakością wody w kąpielisku oraz
w miejscu wykorzystywanym do kąpieli nie będącym kąpieliskiem, jednak posiadającym organizatora.
Osoby kąpiące się w miejscu, które nie zostało wyznaczone przez gminę jako kąpielisko, będą robiły to na własne ryzyko. Sami będą decydować, czy podejmują ryzyko kąpieli w wodzie o niepewnej jakości, czy też w wodzie systematycznie kontrolowanej, a tym samym gwarantującej bezpieczeństwo zdrowotne.

Organizator miejsca wykorzystywanego do kąpieli:
• wykonuje badania jakości wody nie wcześniej niż 14 dni przed dniem rozpoczęcia jego funkcjonowania oraz przynajmniej raz w trakcie jego funkcjonowania, a także każdorazowo w przypadku wzrokowego stwierdzenia zanieczyszczeń niekorzystnie wpływających na jakość wody i mogących stanowić zagrożenie zdrowotne dla kąpiących się tam osób. Wyniki badań wody przekazuje niezwłocznie właściwemu państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu,
• jest zobowiązany oznakować miejsce wykorzystywane do kąpieli tablicą informacyjną.

Sposób oznakowania miejsc wykorzystywanych do kąpieli określony jest w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie ewidencji kąpielisk oraz sposobu oznakowania kąpielisk i miejsc wykorzystywanych do kąpieli z dnia 28 kwietnia 2011r. (DZ. U. Nr 91, poz. 527). Zawiera ono zakres minimalnej informacji jaką musi udostępnić kąpiącym się organizator. Pozwala ustalić czy woda nadaje się do kąpieli oraz kto jest organizatorem i jaki jest zakres jego odpowiedzialności.
Ponadto pozwala na ustalenie organu, który wyraził zgodę na organizację kąpieliska oraz nadzorującego właściwego powiatowego inspektora sanitarnego.

Ważną kwestią jest, aby w przypadku zaprzestania prowadzenia przez organizatora kąpieliska lub miejsca wykorzystywanego do kąpieli, gdy tracą one swój status, usunąć oznakowanie tych miejsc.
Miejsca wykorzystywane do kąpieli nie podlegają obowiązkom tak ścisłej ewidencji
i surowej kontroli wewnętrznej oraz urzędowej jak kąpielisko. Nie podlegają one także konieczności podawania do wiadomości publicznej w serwisie internetowym.
Podobnie jak w kąpielisku, Państwowa Inspekcja Sanitarna dokonuje oceny jakości wody w miejscu wykorzystywanym do kąpieli.

Wykaz kąpielisk funkcjonujących na terenie woj. kujawsko-pomorskiego oraz wykaz miejsc wykorzystywanych do kąpieli funkcjonujących na terenie woj. kujawsko-pomorskiego znajduje się na stronie Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej www.pwisbydgoszcz.pl w zakładce "Stan sanitarny kapielisk".