Jakie wnioski płyną z opinii NID na temat bulwaru w Toruniu? [Polemika]

Zobacz wideo: Budowa linii tramwajowej na JAR

W nawiązaniu do publikacji „Eksperci z NID oceniają pawilony na Bulwarze Filadelfijskim” („Nowości”, 11.10.2022) przedstawiam istotne fakty zawarte w opinii Narodowego Instytutu Dziedzictwa, które zostały pominięte w publikacji, a mają istotne znaczenie dla sprawy.

Należy zaznaczyć, że NID w zakresie swojej opinii odniósł się do 4 zagadnień: 1) wpływu budowy pawilonów na panoramę miasta; 2) przebudowy chodnika i jego wpływu na zachowanie murów miejskich; 3) projektu oświetlenia i jego wpływu na odbiór nocny panoramy; 4) ochrony dziedzictwa archeologicznego.

W opinii Narodowego Instytutu Dziedzictwa czytamy, że: [cyt.] „dwa pawilony z platformami widokowymi, ze względu na ich niewielkie rozmiary w stosunku do rozległości bulwaru i sylwety średniowiecznego miasta, nie będą w sposób znaczący wpływały na percepcję panoramy średniowiecznego miasta w Toruniu, (..) widzianą z przeciwległego brzegu Wisły (platformy przy ul. Majdany) oraz z mostu im. Piłsudskiego, położonych w granicach strefy buforowej miejsca światowego dziedzictwa UNESCO. Co więcej, NID w treści swojej opinii konkluduje: „Zatem panorama Starego Miasta, obserwowana z różnych punktów widokowych zlokalizowanych po południowej stronie rzeki Wisły, nie zostanie przesłonięta omawianymi pawilonami.” Eksperci z NID wskazali, że pawilony mogą negatywnie wpływać na percepcję części dawnych murów obronnych, ale [cyt.] „widoki te są dynamicznie zmienne i zależą od pozycji obserwatora względem obiektów przesłaniających”. Będą zatem miejsca, skąd widok będzie przesłonięty, ale pozostaną takie, gdzie oddziaływanie będzie znikome lub nie będzie go w ogóle – czytamy w opinii ekspertów. Wszystko za sprawą tego, że percepcja pawilonów uzależniona jest od punktu obserwacji rzeki z poziomu ul. Żeglarskiej czy ul. Łaziennej. NID wskazuje precyzyjnie: „Obie te ulice (Żeglarska i Łazienna) od strony Starego Miasta obniżają swój poziom w kierunku murów miejskich i rzeki Wisły. Skutkuje to dynamicznym sposobem postrzegania otwarcia widokowego powyższych ulic na Wisłę.” Istotnym jest fakt, że eksperci NID zauważają, iż wydawanie jakichkolwiek ostatecznych osądów dotyczących estetyki pawilonów jest przedwczesne, ponieważ ich obecny stan surowy otwarty daleki jest od końcowego kształtu. Eksperci, którzy wnikliwie zapoznali się z projektem, wskazują, że obecny stan surowy pawilonów [cyt.] „będzie z pewnością złagodzony poprzez charakter i strukturę założonej w projekcie okładziny elewacyjnej.”

W kontekście dwóch kolejnych aspektów będących przedmiotem opinii NID, czyli chodnika i projektu oświetlenia, eksperci stwierdzili jednoznacznie, że projektowana przebudowa nie będzie miała negatywnego oddziaływania na percepcję sylwety Starego Miasta w Toruniu. NID wyraźnie docenił działania Miejskiego Konserwatora Zabytków w Toruniu, który nakazał podporządkować wszystkie nowe iluminacje już istniejącemu oświetleniu.

Natomiast w kontekście ochrony dziedzictwa archeologicznego, które leży w zakresie kompetencji Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, eksperci wskazali uchybienia polegające na niedostatecznym określeniu zakresu i rodzaju niezbędnych prac archeologicznych na terenie objętym inwestycją, co w konsekwencji miało nie zapewnić ochrony dziedzictwa archeologicznego.

Reasumując, pierwszym i najważniejszym wnioskiem zawartym w opinii Narodowego Instytutu Dziedzictwa jest docenienie inicjatywy Prezydenta Miasta Torunia dążącej do podniesienia standardu technicznego i estetycznego tej eksponowanej przestrzeni. Eksperci NID wskazali jednoznacznie, że oddziaływanie społeczne inwestycji na toruńskim bulwarze, w zakresie dostępności miejsca światowego dziedzictwa UNESCO, powiązanej z funkcjami turystyczno-usługowymi, wpisuje się w ideę popularyzacji wartości tego obszaru [cyt.] „czyniąc zeń aktywną społecznie przestrzeń, przyczyniając się do wzmocnienia społecznej percepcji wartości światowego dziedzictwa UNESCO”.

Istotnym jest również fakt, że Prezydent Miasta Torunia, 15 lipca br. powołał zespół do spraw koordynowania prac związanych z opracowaniem i wdrożeniem "Planu Zarządzania Miejscem Światowego Dziedzictwa UNESCO dla średniowiecznego zespołu miejskiego Torunia” niejako wyprzedzająco wypełniając zalecenia NID zawarte w przytaczanej wyżej opinii.

Od autora
W swoim tekście wspomniałem, że zdaniem NID pawilony nie będą znacząco ingerowały w panoramę oglądaną z drugiego brzegu Wisły. Napisałem także, że autorzy opinii nie mieli zastrzeżeń do projektu oświetlenia. Uznali również, że jeśli wszystkie prace zostaną przeprowadzone prawidłowo, dolne partie murów nie powinny zostać zawilgocone. O tym, że negatywnie ocenili decyzję o ograniczeniu badań archeologicznych także napisałem. Stwierdzenie, że te istotne fakty zostały w moim tekście pominięte, nie jest więc prawdziwe. Napisałem także o istotnych zastrzeżeniach NID, które zostały pominięte w powyższej polemice.

Opinię NID przeczytałem bardzo uważnie. Nie sądzę, aby pierwszym i najważniejszym wnioskiem w niej zawartym było "docenienie inicjatywy Prezydenta Miasta Torunia dążącej do podniesienia standardu technicznego" etc. Być może PMT tak uważa, jednak eksperci NID najwyraźniej byli innego zdania. Oto podsumowanie opinii NID, którą zresztą w całości upubliczniłem:

"W opinii Narodowego Instytutu Dziedzictwa, dwa pawilony z platformami widokowymi, ze względu na ich niewielkie rozmiary w stosunku do rozległości bulwaru i sylwety średniowiecznego miasta, nie będą w sposób znaczący wpływały na percepcję panoramy Średniowiecznego Miasta w Toruniu – miejsca światowego dziedzictwa, widzianą z przeciwległego brzegu Wisły (przede wszystkim z platformy widokowej przy ul. Majdany oraz z mostu im. Józefa Piłsudskiego, położonych w granicach strefy buforowej miejsca światowego dziedzictwa UNESCO.

Jednak zlokalizowanie pawilonów na osi bram miejskich położonych przy ul. Żeglarskiej i ul. Łaziennej spowoduje, że w odbiorze widza znajdującego się przed elewacją frontową pawilonów bądź na bulwarze spacerowym, wgląd na dawne bramy miasta oraz mury będzie całkowicie przesłonięty. Negatywnie oceniana jest również przez Instytut lokalizacja pawilonów z platformami widokowymi na osi bram miejskich, w kontekście ich położenia na zakończeniach osi widokowych prowadzących z ul. Łaziennej i ul. Żeglarskiej przez bramy miejskie w kierunku Wisły.

Wpływ na historyczne powiązania widokowe na linii miasto – rzeka, wynika z dużej powierzchni platform widokowych, znacznie wysuniętych w stronę Wisły, co skutkuje redukcją utrwalonego widoku na rzekę Wisłę od strony Zespołu Staromiejskiego Torunia.
Zaprojektowana kubatura tych dwóch obiektów w kontekście jej wpływu na percepcję bram miejskich i murów obronnych z bliskiej perspektywy, bez wątpienia stanowi negatywnie oceniany element planowanego zagospodarowania Bulwarów Filadelfijskich w Toruniu".

Tytuł, lead i śródtytuły pochodzą od redakcji.