Co odkryli robotnicy na toruńskim bulwarze? Czy to fundament więzienia? I co dalej z budową pawilonów? [Zdjęcia]

W poprzednim wydaniu informowaliśmy, że podczas budowy jednego z pawilonów na toruńskim bulwarze robotnicy trafili na fundamenty sporej budowli. Znalezisko można uznać za zaskakujące, ponieważ według wcześniejszych zapewnień służb konserwatorskich, na terenie mocno przekształconym podczas przebudowy nabrzeża, podobnych niespodzianek raczej nie należało się spodziewać. Z kronikarskiego obowiązku odnotujmy, że podczas dyskusji na temat zmian bulwarowych padało również sporo zdań odmiennych. Ci, którzy je zgłaszali zwracali uwagę na to, że na terenie dawnego toruńskiego portu niespodzianek może być sporo i dlatego prace powinny się odbywać co najmniej pod nadzorem archeologa.

Okazało się, że fundament jest pamiątką po budowli pamiętającej jeszcze XVIII stulecie, która jednak przetrwała na tyle długo, aby zmieścić się w obiektywie aparatu Eduarda Flottwella. Przypomnijmy, że torunianie zaprosili tego gdańskiego fotografa jesienią 1861 roku, aby uwiecznił miasto, do którego właśnie dotarła kolej. Flottwell wykonał wtedy między innymi pierwszą fotografię z wiślaną panoramą Torunia i przy okazji uwiecznił także spory budynek stojący na nabrzeżu między bramą Żeglarską i Białą czyli Łazienną.

- Budowla występuje już na planie Douglasa z 1793 roku jako jeden z wielu „Massive Gebaude”, bez szczegółowego opisu. Musiała być murowana, bo na tym samym planie inaczej oznaczono budowle szkieletowe - wyjaśniał Adam Kowalkowski z Muzeum Twierdzy Toruń. - Na planie z 1816 roku jest on już ujęty jako szkieletowy, w tej formie mógł zostać odbudowany po wybuchu prochu na nabrzeżu 7 sierpnia 1807 roku, który zapewne albo zniszczył go zupełnie, albo znacznie nadwyrężył. Budowla znika z nadwiślańskiego krajobrazu ok 1875–1880 r. zapewne w związku z przebudową nabrzeża związaną z poprowadzeniem bocznicy kolejowej.

Na planach z XIX wieku budynek jest opisany jako "Sträflings caserne" i "Offizier Speiseanstalt".

- Można to przetłumaczyć jako "więzienie przykoszarowe", późniejsza "kantyna oficerska", ale również można to rozumieć jako "koszary karne dla skazanych". Moim zdaniem właściwsza jest ta druga forma - mówi germanista Cyprian Zalewski, który kilka tygodni temu uraczył nas piękną opowieścią o doktorze Kurcie Schillerze, synu jednego z braci malarzy, właścicieli zakładu przy ulicy Browarnej.

O tym, że w wykopie przed Bramą Żeglarską widać ceglane fundamenty poinformował nas w weekend Marcin Orłowski, toruński przewodnik i pasjonat historii Torunia. W poniedziałek prace były kontynuowane jakby nigdy nic, do Urzędu Miasta Torunia oraz do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków wysłaliśmy więc pytania, czy ktoś znalezisko zgłaszał i czy w związku z tym nie należałoby robót na bulwarze prowadzić pod nadzorem archeologa. Tekst na temat znaleziska ukazał się w środę, obiecaliśmy w nim, że wrócimy do tematu, gdy otrzymamy jakąś odpowiedź. Ta z Urzędu Miasta dotarła tego samego dnia, kilka godzin po spotkaniu obu konserwatorów.

- Prace na bulwarze są prowadzone pod nadzorem archeologa w miejscach gdzie to jest wymagane. Na pozostałym terenie wszystkie ewentualne odnalezione elementy są zgłaszane odpowiednim organów - zapewnia Anna Kulbicka-Tondel, rzeczniczka prezydenta Michała Zaleskiego. - Dziś rano odbyło się na miejscu odkrycia spotkanie m.in. z wojewódzkim i miejskim konserwatorem zabytków, według protokołu z niego, prace można kontynuować.