Brama do historii, a raczej wiele bram z bardzo ciekawą przeszłością w Toruniu

Obejrzyj wideo: Powstała Toruńska Rada Kobiet

Dawny Toruń lubi o sobie przypominać i zaskakiwać. Nie, tym razem nie będzie o bulwarze, gdzie przeszłość przypomina o sobie na każdym kroku i niespodzianek również jak dotąd mieliśmy sporo. Kilka dni temu pisaliśmy o średniowiecznej Bramie Paulińskiej, której pozostałości zostały odkryte przy okazji modernizacji sieci ciepłowniczej na Moście Paulińskim. Brama ta łączyła Stare Miasto z Nowym, powstała w XIV wieku, a zburzona została w roku 1879. W swojej bogatej historii pełniła m.in. funkcję więzienia i dlatego nazywana była również Bramą Więzienną.

Donosząc o znalezisku, zacytowaliśmy tekst na temat bramy, jaki ukazał się na łamach "Gazety Toruńskiej" w 1874 roku. Tekst bardzo ciekawy, ponieważ o średniowiecznym zabytku nasi przodkowie wyrażali się w taki sposób, w jaki dziś niektórzy mówią o budynkach z XIX czy XX wieku. Dziś dorzucimy kolejną cegiełkę, która pokazuje, jak bardzo historia się powtarza, a podejście do zabytków zmienia.

"Wieża paulińska, stary walący się grat, ni piękny, ni osobliwy lub historycznie wsławiony, która dotąd między Starem a Nowem miastem w Toruniu zawadza w komunikacyi, ma być wreszcie rozebrana" - informowała "Gazeta Toruńska" 27 listopada A. D. 1878.

Poza Bramą Paulińską, w murach oddzielających Stare Miasto od Nowego, była jeszcze Brama Kotlarska. Średniowieczna budowla znajdowała się u wylotu ul. Szerokiej. Została rozebrana w latach 30. XIX wieku, jednak jej fundamenty ujrzały światło dzienne w roku 2009, podczas wymiany nawierzchni toruńskiego deptaka. Jak pewnie niektórzy pamiętają, toczyła się wtedy dyskusja na temat wyeksponowania jej pozostałości, ostatecznie jednak ponownie zamknęła się nad nimi ziemia.

Toruńskie bramy to temat rzeka. Przez pierścień murów średniowiecznych do miasta można się było dostać przez Bramę Starotoruńską (u wylotu ul. Kopernika), Chełmińską (u wylotu ul. Chełmińskiej), Prawą (u wylotu Prostej), św. Katarzyny (u wylotu ul. św. Katarzyny) i św. Jakuba (u wylotu ul. św. Jakuba). Od strony Wisły natomiast do miasta prowadziły bramy: Klasztorna, Żeglarska, Łazienna zwana również Białą lub Szkolną, Mostowa i Ciemna. Ta ostatnia pojawiła się jednak w XIX stuleciu. Swoje bramy miał też zamek krzyżacki a także fortyfikacje nowożytne. Wszystkich za jednym zamachem omówić się nie da, a skoro zaczęliśmy od gotyckich bram miejskich, ich będziemy się dziś trzymać.

Z bram średniowiecznych zachowały się te prowadzące nad Wisłę, z wyjątkiem Bramy Białej. Jej fundamenty zostały odkryte kilkanaście lat temu, podczas remontu ulicy. Niestety wykop szybko zniknął. Nie udało nam się tego znaleziska udokumentować, za to po długich poszukiwaniach ustaliliśmy datę rozbiórki tej bramy. Prace rozpoczęły się ostatniego dnia lutego 1900 roku.
Brama Starotoruńska powstała w XIII wieku, później była kilkukrotnie przebudowywana. Jej mury runęły po 1870 roku, ale zanim się to stało, zostały sfotografowane.

Jedną z najważniejszych bram starego Torunia była Brama Chełmińska. O nią trwały ciężkie walki podczas pierwszego oblężenia szwedzkiego. Najeźdźcy wdarli się wtedy m.in. do znajdującego się przed bramą barbakanu, ale na tym ich sukcesy się skończyły. Podczas potopu jednak miasto przed Szwedami się nie broniło, przez Bramę Chełmińską wjechał do miasta triumfujący szwedzki monarcha. W czerwcu roku 1812 wyjechał tędy na spotkanie przeznaczenia cesarz Napoleon Bonaparte, zaś 10 miesięcy później przez Bramę Chełmińską wymaszerowały resztki kapitulującego przed Rosjanami napoleońskiego garnizonu. Zburzona została w roku 1889, zaś jej pozostałości wyłoniły w roku 2014 z wykopu jaki przy okazji robót drogowych powstał w sąsiedztwie hotelu Polonia.

Brama Prawa została zburzona po 1879 roku. Jej pozostałości jak dotąd się nie pojawiły. Brama św. Katarzyny, zwana również Bydlęcą, przestała istnieć w roku 1884. Jej pozostałości, jeżeli się zachowały, nadal tkwią pod ziemią, podobnie jak relikty bramy Świętego Jakuba, która stała w rejonie dzisiejszego skrzyżowania ul. św. Jakuba i Woli Zamkowej.

Na koniec tego odcinka wrócimy jeszcze na bulwar i niedawnego tekstu o warunkach, na jakich mają pracować archeolodzy badający pozostałości zespołu klasztornego św. Ducha. W poniedziałek 13 marca został ogłoszony nowy przetarg.

- Wydłużyliśmy termin wykonania prac w terenie z 6 do 10 tygodni - mówi Aleksandra Iżycka z Urzędu Miasta Torunia. - Ostatecznie termin będzie uzależniony od tego co tam będzie znajdowane.

Polecamy nasze grupy i strony na Facebooku:

• Bieżące wypadki i utrudnienia w Kujawsko-Pomorskiem
• Gdzie dobrze zjeść w Toruniu i okolicach?
• Toruń Retro!
• Sport w Toruniu